خرما گیاهیست که از تمام اجزای آن استفاده شود. براساس آمار سازمان غذا و ار سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) در سال ۲۰۲۰ ایران با سطح زیر کشت ۱۵۴,۱۴۵ هکتار به میزان ۴۹۹,۲۸۳٫۱ تن خرما تولید کرده است.
بخش عمدهای از خرما تولیدی به ضایعات تبدیل میشود که البته با مدیریت صحیح میتواند به فرآورده های مفید قابل استفاده مانند بستر کشت گیاهان ،الیاف غذای دام یا محیط کشت برای پروتئین تک سلولی تبدیل شود. تقریبا ۱۰-۱۵ وزن خرما را هسته آن تشکیل میدهد.. از بذر خرما میتوان برای تکثیر استفاده کرد ولی به دلیل جدا بودن درختان نر و ماده تنوع ژنتیکی فراوان و تفرقه صفات، حداکثر ۱۰% از درختان تولید شده میوه مناسب و رضایت بخش تولید میکنند. معمولا ولا از بذر خرما برای کارهای به نژادی استفاده میشود. هسته خرما منبع غنی از کربوهیدرات فیبر، روغنهای باکیفیت، پروتئینها، عناصر غذایی، آنتی اکسیدانتها و ویتامینها است و البته از آن برای تهیه زغال فعال نیز استفاده می شود. زغال فعال حاصل از هسته خرما می تواند در جذب آلودگی عناصر سنگین تصفیه آب و هوای آلوده کشت بافت گیاهان و غیره استفاده شود. زغال فعال هسته خرما توسط روش فیزیکی یـــا شیمیایی تولید میشود و سطح تماس بالایی دارد. در روش فیزیکی ابتدا هسته خرما خرد شده س دمای بالا بین °۵۰۰C تا ۱۰۰۰ بمدت چند ساعت قرار داده میشود و به محفظه حاوی آن CO2تزریق شده تا زغال فعال تولید شود.
در روش فیزیکی ابتدا هسته خرما توسط مواد بسیار جاذب آب مانند کلرید روی یا سولفوریک اسید تیمار شده و سپس در دمای ۲۰۰ تا ۸۰۰ بدون حضور اکسیژن قرار میگیرد. البته زغال فعال تولید شده توسط روشهای شیمیایی نمیتواند در صنایع غذایی یا دارویی استفاده شده و نیاز به فرآوری بیشتر و تخصصی دارد . نتایج بررسی با میکروسکوپ الکترونی و طیف نگاری با اشعه مادون قرمز نشان داده که کیفیت زغال فعال تولید شده از هسته خرما بسیار با کیفیت دارای فضاهای خالـی ساختار مناسب و پایدار است
ضروری است که عوامل مختلف موثر بر فرآیند تولید کربن فعال و اثر آن ها را در جذب عناصر سنگین را در نظر گرفت.
در مطالعه ای نشان داده شد که پودر هسته خرما خرد شده اثر بهتری در جذب روی و مس از محلول آبی نسبت به کربن فعال حاصل از هسته خرما داشته است. بررسی های بیشتر نشان داد که گروه های شیمیایی فعال در جذب یون های مس و روی در طی تیمار گرمایی آسیب دیده اند و کاهش دمای تیمار به حل این مشکل کمک میکند. البته کربن فعال در جذب عناصر سنگین مانند ،کروم، سرب و اورانیوم از پسماند محلول به خوبی عمل کرد و این نکته بیانگر اختصاصی بودن فرآیند فعال سازی کربن pH محلول و سایر شرایط تیمار است .
هسته خرما به طور طبیعی دارای منافذ ریز و سطح مولکولی بالا است که آن را گزینه بسیار مناسب و ارزان برای پالایش آبهای آلوده یا پسماندها میسازد وبه حفظ و پایداری محیط زیست نیز کمک شایانی میکند همچنین هسته خرما تیمار شده میتواند به عنوان یک فیلتر مناسب با هزینه کم در خروجی آب کارخانه های آلاینده مورد استفاده قرار گیرد.
- تصویر میکروسکوپ الکترونی
- الف: هسته خرما تیمار شده در دمای C۷۰۰۰ به همراه استات کلسیم
- ب: هسته خرما تیمار شده در دمای C۷۰۰۰ به تنهایی
Powered by Froala Editor